KaKu, czyli Kalendarium Kulturalne

Hej!

Majowe KaKu już dostępne! Bez przydługawych wstępów, pozwolicie... cóż to nas czeka w najbliższym tygodniu, w ostatnim tygodniu maja? Podwójnie czarodziejskie urodziny, nieco muzyki z lat odległych, a także jeden z najlepszych coverów w historii.

Zapraszam do lektury!

***

25 maja

Polska

Urodziła się Maria Zofia Jeżowska (ur. 25 maja 1960 w Nowym Sączu) – polska piosenkarka, kompozytorka, reżyser.
W 1978 zdobyła nagrodę ZAKR-u na Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze. W 1979 na Festiwalu w Opolu uczestniczyła w konkursie premier, na którym otrzymała wyróżnienie za interesującą interpretację wykonywanych piosenek za „Nutka w nutkę”. Po tym sukcesie wydała swoją pierwszą płytę autorską Jadę w świat, na której znalazły się jej przeboje „Od rana mam dobry humor”, tytułowa „Jadę w świat” oraz „Najpiękniejsza w klasie”. Znana głównie z piosenek przeznaczonych dla najmłodszych odbiorców.

Wydarzenia:
W roku 1477 Wit Stwosz rozpoczął w Krakowie prace nad Ołtarzem Mariackim.


Świat:

Urodził się Sir Ian McKellen (ur. 25 maja 1939 w Burnley) – brytyjski aktor teatralny i filmowy oraz scenarzysta. Obsadzany zarówno w rolach szekspirowskich, jak i w filmach akcji. Nominowany do Oskara, kawaler Orderu Imperium Brytyjskiego. Będąc orientacji homoseksualnej jest także znany jako aktywista na rzecz praw LGBT. Znany jest przede wszystkim z roli Gandalfa w Władcy Pierścieni i Hobbicie, chociaż był także demonicznym Magneto (X-Men) czy chociazby Królem Learem z serialu pod tym samym tytułem.

Stój! Poczytaj dalej, poczytaj...

Wydarzenia:
1942 – Padł pierwszy klaps na planie najlepszego melodramatu wszech czasów Casablanca w reżyserii Michaela Curtiza. Najlepszy? Nie moje to słowa, ale podpisuję się pod nimi. :)

1977 – Premiera filmu Gwiezdne wojny, epizod IV: Nowa nadzieja w reżyserii George'a Lucasa.


26 maja

Polska

Urodził się Bartłomiej Topa (ur. 26 maja 1967 roku w Nowym Targu) – polski aktor filmowy i teatralny, producent filmowy. Dobra... najpierw chyba byli Złotopolscy i Zenek, prawda? Potem już raz gorzej, raz lepiej, aż do Wesela czy Domu Złego, które były znakomite. Interesujący aktor, trzeba przyznać.


Zmarł Jacek Bierezin (ur. 13 marca 1947 w Łodzi, zm. 26 maja 1993 w Paryżu) – polski poeta, reprezentant tzw. Nowej Fali, działacz opozycyjny w PRL, taternik, publicysta.
Zapraszam na jego wiersz...

Jest już druga w nocy

Jest już druga w nocy
i usnęłaś ze mną po raz pierwszy
Mogę zostać z Tobą do rana
i słuchać gwizdu pociągów na moście
Od dzisiaj jesteś Innym Krajem
w moim starym tym samym kraju
I za oknem jest inne drzewo
i inni przyjaciele w domach
Od dzisiaj jesteś Pieśnią nad Pieśniami
i nie obudzą Cię córki jerozolimskie
Jesteś śniada i wdzięczna
i moja ręka jest pod Twoją głową
Od dzisiaj jesteś Pasją nad Pasjami
i Twój szczyt góruje nad górami świata
Pokochałem Twoje szalone ręce
które zostawiły mi krwawe pręgi na plecach
Od dzisiaj jesteś Ziemią Obiecaną
której oczy i usta rozmawiają ze mną
Możesz wejść — mówisz — przebij mnie
bo pokochałam ból i twoją nienawiść
A ja — ja wejdę w Ciebie
by cię oddalić i by Cię zatrzymać
I może nasze gorące ciała
urodzą śmierć której tak pragnę z Tobą

Wydarzenia:

Mamy dzisiaj Dzień Matki! Dla wszystkich Mam... Wszystkiego najlepszego!

1956 – W Krakowie otwarto Piwnicę pod Baranami, założoną przez Piotra Skrzyneckiego.


Świat

Urodzili się:
John Wayne, właśc. Marion Mitchell Morrison (ur. 26 maja 1907 w Winterset, zm. 11 czerwca 1979 w Los Angeles) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy, który zdobył popularność głównie dzięki rolom w westernach, jedna z największych legend Hollywood. Symbol amerykańskiego indywidualizmu i patriotyzmu.

Nie zadzieraj z panem Wayne'm!

Doug Hutchison, właśc. Douglas Anthony Hutchison (ur 26 maja 1960 w Dover) – amerykański aktor.
Dorastał w Detroit. Później zamieszkał w Nowym Jorku, gdzie uczęszczał do Juilliard School. Debiutował w 1988 w filmie Fresh Horses. W 1999 zagrał rolę Percy'ego Wetmore'a w Zielonej Mili (The Green Mile) - jak dla mnie kreacja znakomita, brawurowa i... no w sumie niedoceniona. A szkoda.

W sumie z tym szalonym Percy'm też nie warto zadzierać...

Lenny Kravitz, właściwie Leonard Albert Kravitz (ur. 26 maja 1964 roku w Brooklynnie, w stanie Nowy Jork) – amerykański muzyk łączący w swojej twórczości rock, pop i funk; wokalista, gitarzysta, basista, perkusista, autor tekstów i kompozytor, producent. Wśród jego wzorców muzycznych są m.in. Jimi Hendrix, John Lennon, Curtis Mayfield i Stevie Wonder. Jest muzycznym samoukiem.


Zmarł Sydney Pollack (ur. 1 lipca 1934 w Lafayette, zm. 26 maja 2008 w Los Angeles) – amerykański reżyser, aktor i producent filmowy.
Pollack wyreżyserował ponad 21 filmów i 10 programów telewizyjnych, zagrał w ponad 30 filmach i programach oraz był producentem ponad 44 filmów. Filmy Pollacka uzyskały w sumie 48 nominacji do Oscara i zdobyły 11 statuetek. Pierwszą nagrodę Akademii Filmowej Pollack dostał za Czyż nie dobija się koni? z 1969 roku. Później był również nominowany za reżyserię Tootsie (1982). Jego film z 1985 roku, Pożegnanie z Afryką (z udziałem Meryl Streep i Roberta Redforda) otrzymał siedem Oscarów, w tym za reżyserię i dla najlepszego filmu.

Wydarzenia:
1986 - Ukazał się album The Final Countdown szwedzkiej grupy Europe.


27 maja

Polska

Zmarł Wincenty Faber (ur. 7 czerwca 1936 w Bielsku-Białej, zm. 27 maja 1980 w Krakowie) − polski poeta, autor tekstów piosenek (m.in. „Wędrówki” z repertuaru Marka Grechuty) i utworów dla dzieci. Pisał też lirykę refleksyjną, charakteryzującą się prostotą formy. Ukończył filologię słowiańską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był współtwórcą teatrzyków studenckich, autorem tekstów kabaretowych i piosenek, kierownikiem literackim Teatrzyku Piosenki „Sowizdrzał”. Pracował w redakcji tygodnika „Wieści”. Debiutował w 1955 w „Życiu Literackim”. Wydał pięć tomów wierszy oraz zbiorki wierszy dla dzieci.

Ostatnia miłość

Hani — nie po raz ostatni

Spójrz jakie trudne. Budowanie gwiazdy.
Z rąk rozłożonych. Lub splecionych mocno.
A jeszcze trudniej kochać cię dzień po dniu
grającą pralką, żyletką lub szczotką.

I chorą nerką. Zepsutym żołądkiem,
strachem o jutro związanym w nerwicę.
Jak ci powiedzieć, że nie ma pieniędzy?
To się nie mieści w żadnej poetyce.

Ognisko rzuca cień przy pełnym słońcu
i gasną iskry — żywy sznur korali.
A ile ognisk, spojrzeń w oczy trzeba
ażeby gwiazdę daleką rozpalić.

I trudno płomień ugasić płomieniem.
Gdy gorejemy. Dwugłowa pochodnia.
A skoro nigdy płomień się dopali.
Odpoczywamy w cieniu tego ognia.

A są w nim żagwie i małe i duże,
i tajemnice nie nazwane głośno.
Ostatnia miłość ściera z szafy kurze.
Czy się kochamy ostatnią miłością.

Świat

Urodził się Christopher Frank Carandini Lee (ur. 27 maja 1922 roku w Belgravii w Londynie) – brytyjski aktor i wokalista odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego i Orderem Szpitala św. Jana Jerozolimskiego. Został zapisany w księdze rekordów Guinnessa jako aktor z największą liczbą zagranych ról. Najbardziej znany z występów w horrorach wytwórni Hammer Film Productions oraz ról Sarumana z filmowej trylogii Władca Pierścieni i hrabiego Dooku z Gwiezdnych wojen. Tak poza aktorstwem ten starszy pan zajmuje się ostrym, metalowym graniem... proponuję skoczyć na jutuba i obczaić sobie utwory z jego wokalem!

Dobra... tutaj Saruman w stroju wieczorowym.

Wydarzenia:
1977 -  Premiera komedii sensacyjnej Mistrz kierownicy ucieka w reżyserii Hala Needhama.


28 maja

Polska

Wydarzenia:
1974 – Premiera komedii filmowej Nie ma mocnych w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.


Świat

Urodziła się Kylie Ann Minogue (ur. 28 maja 1968 w Melbourne w Australii) – australijska wokalistka, autorka tekstów piosenek i aktorka, wydała 12 albumów studyjnych, składankę Ultimate Kylie oraz zapisy koncertów i dużą liczbę singli. Jej płyty rozeszły się w nakładzie 68 milionów egzemplarzy na całym świecie.

Zmarł Iwan Jakowycz Franko, (ur. 27 sierpnia 1856 w Nahujowicach, zm. 28 maja 1916 we Lwowie) – ukraiński poeta i pisarz, slawista, tłumacz, działacz społeczny i polityczny; obok Tarasa Szewczenki uważany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli ukraińskiej myśli politycznej i literatury.

Nasze twarze poryły żal i życia piętna
choć w oczach nie zgasł jeszcze nam miłości żar,
na rękach ciążył łańcuch: gadzinowa pętla,
wciąż nas gniotła ku ziemi jakaś moc przeklęta
i ciężarem straszliwym zginała nam kark.

    Źródło: Kamieniarze

29 maja

Polska

Urodził się Leszek Elektorowicz (ur. 29 maja 1924 we Lwowie) – poeta, prozaik, eseista, tłumacz.

Wyciągniętym ku niej
gałęziom drzew i paprociom
niby dłoniom proszalnym
zamiast wody żywej
suchy blask słońca
bo umarła ta woda
nie nagłym spazmem
lecz cienką nicią
wmilkła pod ziemię
granitową płytą przykryta
a kamienne koryto
niby pusta trumna
wyblakłe jest
jakby wstał z niego duch

    Źródło: Sucha woda

Świat

Zmarł Jeff Buckley, właściwie Jeffrey Scott Buckley (ur. 17 listopada 1966 w Anaheim, Kalifornia; zm. 29 maja 1997 w Memphis, Tennessee) – amerykański piosenkarz, gitarzysta i autor tekstów. Syn Tima Buckleya, również piosenkarza. Zmarł w wyniku utonięcia.
Jako jeden z wielu coverował piosenkę Cohena - Hallelujah. W 2004 roku cover Buckleya znalazł się na 259. miejscu listy „500 najlepszych piosenek wszech czasów” magazynu Rolling Stone. W tym samym roku magazyn Time nazwał wersję Buckleya „znakomicie zaśpiewaną”, podczas gdy Josh Tyrangiel uznał wersję Buckleya za jedną z najlepszych piosenek.
We wrześniu 2007 roku brytyjski magazyn Q przeprowadził wśród pięćdziesięciu autorów tekstów piosenek sondę, w której „Hallelujah” znalazło się wśród „10 najwspanialszych piosenek”. John Legend nazwał wersję Buckleya „najbliższą perfekcji” i zarazem określił mianem jednego z najpiękniejszych nagrań muzycznych, jakiego kiedykolwiek słuchał

30 maja

Polska

Urodzili się:
Mieczysław Fogg, właściwie Mieczysław Fogiel (ur. 30 maja 1901 w Warszawie, zm. 3 września 1990 w Warszawie) – polski piosenkarz śpiewający barytonem lirycznym, którego kariera artystyczna rozpoczęła się w okresie międzywojennym i trwała przez kilka dziesięcioleci po zakończeniu II wojny światowej. Jego najbardziej znane utwory to: Tango milonga, To ostatnia niedziela, Jesienne róże, Pierwszy siwy włos, Mały biały domek, Już nigdy, Bo to się zwykle tak zaczyna.

Zbigniew Chojnowski (ur. 30 maja 1962 w Orzyszu) – polski poeta, historyk literatury, krytyk literacki. Profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Zajmuje się m.in. historią poezji polskiej XX i XXI w., literaturą Warmii i Mazur XIX, XX i XXI w.

Bez porównania

Zawodzą jak pamięć
Wszystkie porównania.

"Jak", "jakby", "jako"
Jąkają się wspomnienia.
Do oczu podsuwam
Liść z powietrza i wody.

Patrzą,
Nie widzą.

Wietrzeje wiara we własne
Życie widzialne i niewidzialne.

Sam z siebie
Jestem przelotny, aż brzydko przezroczysty.

Zastygam w suchą olchę
Wbitą w dno jeziora obojętności pełne.

Kto mi to wybaczy,

Gdy przebywam tak, jakby mnie nie było?
Zaplątałem się w porównaniach,
A w okolicach wilgotne tchnienia obecności
Prostują ścieżki i rośliny ku słońcu,
Ujawnia ciebie i mnie,
Wyczytuje
Z księgi zapisanych na zawsze,
Z księgi bez porównań.

Świat

Zmarli:
Peter Paul Rubens (ur. 28 czerwca 1577 w Siegen w Westfalii, zm. 30 maja 1640 w Antwerpii) – malarz flamandzki, jeden z najwybitniejszych artystów epoki baroku.

Ułaha, satyry dwa!

Voltaire (Wolter), właśc. François-Marie Arouet (ur. 21 listopada 1694 w Paryżu, zm. 30 maja 1778 w Paryżu) – francuski pisarz epoki oświecenia, filozof, dramaturg i historyk. Tworzył satyry, powieści, dramaty oraz „Listy”.
Prowadził ożywioną korespondencję (zachowały się 23 tysiące jego listów-ten to dopiero był maniakiem konwersacji!). Bulwersował opinię publiczną krytycyzmem i śmiałością przekonań. Wiele podróżował.
Był osobowością złożoną, wyrażał nieraz sprzeczne poglądy, jego postępowanie nierzadko było kontrowersyjne, dlatego wiele różnych ideologii (posługując się wyrwanymi z kontekstu cytatami Voltaire’a) uznało go za swojego patrona (np. ateiści, deiści, rewolucjoniści). Voltaire’owi w rzeczywistości nie można przypisać w pełni żadnej ideologii. Był przede wszystkim zwolennikiem liberalizmu, traktującym z rezerwą każdą religię i ideologię.

Pani i Ty

Gdzież owa dawna noc upojna,
Gdy nieopatrzna Filia moja,
We własne jeno wdzięki strojna,
Gdy  stroju, to w niedbałym stroju,
Kontenta z kolacyjek skromnych,
Któreś w ambrozję zamieniała,
Mnie w pocałunkach nieprzytomnych
Uszczęśliwiała i zdradzała!
Młodości twojej skarby złudne,
Serca i myśli lot niedbały,
Pierś z alabastru, oczy cudne
Kamień by rozamorowały!
Z tyloma zasię przymiotami
Któżby na serio życie trawił?
Miłości, zmiłuj się nad nami,
Jam ciebie taką błogosławił!
Ach, pani, nasze dni dzisiejsze,
Zaszczytów pełne i splendorów,
Jak inne są niż niegdysiejsze!
Ów drab u bram twojego dworu
To obraz czasów! Jak ponury!
Przegania radość i swawole,
Dla których twoich ścian marmury
Niedobrą by wróżyły dolę.
Cóż, zdrożnościami świata tego
Los cię obdarzył hojną ręką,
Widziałem, jak do gniazdka twego
Wpadały rade przez okienko,
Nie, pani, wszystkie te kobierce,
Utkane najzręczniejszą dłonią
(Toż Pers w nie włożył całe serce),
Kryształ twe, choć wdzięcznie dzwonią,
Kiedy je tknąć, i srebro całe,
Cyzelowane przez Germaine'a,
Owe dostojne, okazałe
Sprzęty, a wielka dziś ich cena,
Wazy, gdzieś w Chinach utoczone,
Kruchością swoją wzruszające,
I te diamenty roziskrzone
U twoich uszu łyskające,
Te sznury kolii brylantowych,
Przepych, co twoje życie mości,
Mniej wart jest, pani, niźli owy
Jeden twój całus w czas młodości!

Przełożyła Jadwiga Dackiewicz

Wydarzenia:
 1984 – Ukazał się album Privete Dancer Tiny Turner.

2003 – Premiera filmu animowanego Gdzie jest Nemo?


31 maja

Polska

Urodzili się:
Jerzy Ryszard Wasowski (ur. 31 maja 1913 w Warszawie, zm. 29 września 1984 w Warszawie) – polski dziennikarz radiowy, kompozytor i reżyser pochodzenia żydowskiego, z zawodu inżynier akustyk.
W dziedzinie muzyki był samoukiem. Pisał w systemie tonalnym, w różnych fakturach: kameralnych, jazzowych, symfonicznych. Interesował się matematyką (teoria grup) oraz akustyką muzyczną (struktury dźwiękowe).
W 1949 wraz z Jeremim Przyborą stworzył radiowy teatrzyk Eterek. W 1958 ci sami dwaj twórcy stworzyli telewizyjny Kabaret Starszych Panów, dla którego Wasowski skomponował dziesiątki popularnych piosenek (np. Nie odchodź, Wesołe jest życie staruszka, Addio pomidory, Bo we mnie jest seks, Kaziu, zakochaj się, Przeklnę cię). Komponował również piosenki estradowe, komedie muzyczne (Stokrotki ogrodnika Barnaby 1965, Gołoledź 1973), musical Machiavelli (1975).

Tadeusz Urgacz (ur. 31 maja 1926 w Sosnowcu, zm. 4 czerwca 2011 w Warszawie) – polski poeta, autor tekstów piosenek, spod jego pióra wyszły m.in. "Czarny Ali Baba" (muzyka Bogusław Klimczuk, wyk. Helena Majdaniec i Andrzej Zaucha) czy "Jabłuszko pełne snu" (muzyka Bogusław Klimczuk, 1964, wyk. Mieczysław Wojnicki).


Zmarł Leopold Staff (ur. 14 listopada 1878 we Lwowie, zm. 31 maja 1957 w Skarżysku-Kamiennej) – polski poeta, tłumacz i eseista. Jeden z najwybitniejszych twórców literatury XX wieku, kojarzony głównie jako przedstawiciel współczesnego klasycyzmu; prekursor poezji codzienności, związany także z franciszkanizmem i parnasizmem. Zaliczany do czołowych poetów młodopolskich, w okresie międzywojennym stał się duchowym przywódcą skamandrytów. Już za życia nazywany "pomnikiem polskiej poezji", postrzegany jako wzór klasyka i artysty-mędrca.

Dalekaś mi

Leopold Staff

Dalekaś mi, daleka,

Jak radość szczęścia cicha...

Serce me czeka,

Usycha...

Lecz bliskaś ty mi, bliska

Jak żałość niezgłębiona...

Serce się ściska

I kona...

Świat

Urodzili się:
Walter "Walt" Whitman (ur. 31 maja 1819 w Huntington na Long Island, zm. 26 marca 1892 w Camden) – amerykański poeta, uważany za jednego z prekursorów współczesnej literatury amerykańskiej. Przez wielu okrzyknięty mianem "największego amerykańskiego poety" oraz ojca wiersza wolnego. Jego twórczość wywarła wpływ na filozofię transcendentalistów i na pragmatyzm (Jamesa), a także na pokolenie Beat Generation oraz ruch hippisowski końca lat 60.

 Czasem, gdy kogoś kocham

Czasem,  gdy kogoś kocham, ogornia mnie gniew na myśl, że moja
miłość może być nie odwzajemniona,
Lecz teraz myślę, że nie ma miłości nie odwzajemnionej, zapłata jest
pewna, tak czy inaczej,
(Kochałem kiedyś kogoś żarliwie, a bez wzajemności,
Lecz dzięki temu powstały te pieśni).

Clinton Eastwood, Jr. (ur. 31 maja 1930 w San Francisco) – amerykański aktor, reżyser, producent i kompozytor filmowy. Wielokrotny zdobywca najważniejszych nagród filmowych – Oscarów i Złotych Globów, a także Palmy Palm (Festiwal w Cannes). Odznaczony Narodowym Medalem Sztuki.
 Tego Pana nie trzeba przedstawiać.

Brooke Christa Shields (ur. 31 maja 1965 w Nowym Jorku) – amerykańska aktorka filmowa, teatralna i telewizyjna oraz fotomodelka.

Brooke Shields w roku 1980 i film Błękitna Laguna

***
I takim to niezwykle atrakcyjnym wizualnie akcentem pragnę dzisiaj zakończyć... zapraszam wszystkich za tydzień, kiedy to pojawi się nowe KaKu - już czerwcowe!

Pa!